Riga & Kiev

Nietsvermoedend doet Arja in een soort V&D de deur van het toilet open waar het hoofd van een schoonmaakster verschijnt die een partijtje tegen ons tekeer gaat waar je koud van wordt... Dat we het lef hebben om naar het toilet te willen terwijl zíj daar aan het schoonmaken is...! Boos draait ze haar schoonmaakkarretje om en wijst op een tot dan toe verborgen A4tje waar op staat dat de schoonmaak bezig is en het toilet dus niet beschikbaar. Logisch toch?!

Even later vragen we in een restaurant of we mogen bestellen en snauwt de serveerster: ‘IN - A - MINUTE !!’ Als je niet lekker op vakantie was, zou je in tranen uitbarsten. Of je krijgt de slappe lach... We bedenken dat wíj voor de locals vast onbeschoft en luidruchtig overkomen met ons gekakel en uitbundig gelach. Toch blijft het ons verbazen dat we zo weinig mensen zien lachen of lol hebben. Lopen we door een park vol mensen, is het er gewoon stil en keert de rust pas weer terug als de wervelwind, die Arja en Jorieke heet, voorbij is. Op een terras waar we koffieleuten, zitten twee tienermeiden die achterom kijken om te zien wie er toch zo luidruchtig doen. Het lijkt de wereld up side down. De keren dat we iemand tegenkomen die vrolijk en vriendelijk is, halen we bijna opgelucht adem. Het is gewoon opvallend als dat gebeurt en dat geeft een triestig gevoel. 

In gesprek met een vriendelijke medewerker van het holocaustmuseum, durven we voorzichtig te vragen wat hier toch de reden van is. Hij herkent wat we vertellen en zegt dat het cultuur is; het komt omdat de mensen voldoen aan wat er (altijd al) van hen verwacht wordt. En er speelt volgens hem ook een zekere trots mee; zo zijn er Letten die prima Engels spreken, maar weigeren om buitenlanders hier in tegemoet te komen. Op mijn vraag waarom hij zelf juist steeds een lach op zijn gezicht heeft, zegt de jongeman dat zijn voorouders niet uit Letland komen én hij een rasoptimist is. 

Iets anders dat ons opviel, was dat woningen en gebouwen niet altijd een deurbel hebben. Volgens de vrouw die ons appartement verhuurt, hebben de bewoners het er niet voor over om zo’n systeem te laten aanleggen. Je gebruikt gewoon je telefoon om te laten weten dat je er bent. In zo’n appartementencomplex is op het raam kloppen niet echt een optie als je beneden voor de gezamenlijke ingang staat. En als de batterij van je telefoon dan net leeg is...

Ondertussen is Arja weer in Nederland en ben ik in Kiev beland, waar een totaal andere sfeer voelbaar is. De mensen praten en lachen hier uitbundig. Ze spreken Oekraïens of Russisch en omdat er een stuk minder in het Engels wordt vertaald, voelt het voor mij niet veel anders dan Japan; ik heb geen idee wat er op reclame- informatie- en straatnaamborden staat. De hele dag door ben ik door de ‘goede doelen-verkopers’ aangesproken alsof ik een local ben en als dan ontdekt wordt dat ik het niet versta, geven ze al snel op. Behalve dan die man in legertenue in de metro met iets teveel biertjes op. Die besloot gewoon om uitgebreid zijn verhaal te blijven doen, in de hoop dat ik toch ineens zou begrijpen wat voor belangrijks hij te vertellen had, terwijl de twee (eveneens beschonken) jonge gasten die met hem mee reisden helemaal in een deuk lagen om zijn redevoering.

Die metro is trouwens wel een dingetje. Twintig van de vijfenveertig stations liggen zo diep (100 meter) dat ze ook als schuilkelder dienst kunnen doen. Je staat dus minutenlang op een nogal stijle roltrap waarvan je het einde niet kunt zien. De bevolking staat er vrij relaxt bij; leest ondertussen een boek, staat omgekeerd te kletsen of kleffen met degene achter zich of checken berichtjes op hun telefoon. Ik houd me voorlopig nog maar even goed vast aan de leuning!

Over een paar uur vertrek ik voor twee dagen naar Tsjernobyl, de plek waar in 1986 een enorme nucleaire explosie plaatsvond waarmee de levens van zo’n 600.000 mensen werden geraakt. Na de ramp werd de bevolking voor drie dagen geevacueerd, maar uiteindelijk konden zij nooit meer terug naar huis...

Geheugen over Tsjernobyl opfrissen? Check https://www.chernobylwel.com

Plaatjes kijken? Er zijn nieuwe foto’s van Riga en Kiev!